بیماری گلوکوم یا آب سیاه یکی از بیماریهای چشمی به شمار رفته که به دلیل ایجاد فشار غیر عادی در داخل چشم به وجود آمده و موجب آسیب رسیدن به عصب بینایی چشم خواهد شد. که همن موضوع منجر به کاهش بینایی و با گذر زمان منجر به کوری خواهد شد. و نکته حائز اهمیت در این بیماری این است که بینایی افراد با کاهش و از بین رفتن آن دیگر قابل بازگشت نخواهد بود. برای همین توصیه میشود که با مشاهده کوچکترین علائم برای تشخیص به پزشک متخصص مراجعه کرده و برای درمان آن اقدام کرد.
در این مقاله به بررسی بیماری گلوکوم و علائم آن پرداخته و همینطور انواع مختلف این بیماری و درمان آن را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.
علت ایجاد بیماری آب سیاه چیست؟
این بیماری به دلایل مختلفی نظیر ضربه به چشم، برخی از جراحیهای مربوط به چشم و بسته شدن زاویه چشم، تغذیه و رژیم غذایی، نژاد و جنس، سن بالای 60 سال، دیابت، بسیاری از داروها مانند سرماخوردگی، آنتی هیستامین و داروهای معده و روده که باعث بالا رفتن فشار داخل چشم میشوند و افراد مبتلا به آپنه خواب ایجاد خواهد شد؛ اما محققان معتقدند که علت مشخصی نداشته و بیشتر عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن موثر هستند.
عوامل موثر در افزایش خطر ابتلا به گلوکوم
سن بالای چهل سال
به ویژه در خانمها
افزایش
فشار چشم
دوربینی
و یا نزدیک بینی شدید
کم بودن ضخامت
قرنیه
سابقه ضربه شدید به چشم و التهاب چشمی
وجود سابقه ژنتیکی یا ارثی ابتلا به آب سیاه در خانواده و نزدیکان
سابقه ابتلا به بیماریهایی مانند دیابت، سردرد میگرنی و یا بیماری فشار خون
مصرف طولانی مدت
قطرههای کورتون نظیر
بتامتازون و دگزامتازون
مصرف طولانی مدت
کورتیکواستروئیدها
انواع مختلف گلوکوم
بیماری گلوکوم به انواع مختلفی نظیر گلوکوم زاویه بسته و گلوکوم مزمن یا زاویه باز، گلوکوم مادرزادی، گلوکوم ثانویه، گلوکوم کم فشار و گلوکوم رنگی دسته بندی خواهند شد. منظور از زاویه باز و بسته، زاویه چشم است که در واقع بخشی از چشم بوده که مابین عنبیه و قرنیه قرار دارد. در ادامه به بررسی انواع بیماری آب سیاه خواهیم پرداخت.
گلوکوم زاویه باز
هیچ گونه علائمی در این نوع از گلوکوم وجود نداشته و تنها بینایی افراد را به تدریج کاهش خواهد داد. از بین رفتن بینایی به صورت تدریجی به کندی صورت گرفته و فرد مبتلا را قبل از نمایان شدن سایر علائم آسیب جبران ناپذیری را به فرد وارد خواهد کرد. همچنین یکی از شایعترین نوع گلوکوم نیز به شمار میرود.
گلوکوم زاویه بسته
این نوع از گلوکوم دارای علائمی مانند حالت تهوع، تاری دید بوده و وضعیتی اضطراری به شمار میرود. در صورت تجمع سریع مایعات به دلیل مسدود شدن جریان مایع زلالیه چشم افزایش شدید و سریع و دردناک فشار به چشم خواهد شد و به ان حالت گلوکوم زاویه بسته گفته میشود.
گلوکوم مادرزادی
وجود نقص در زاویه چشم در بدو تولد موجب کاهش یا جلوگیری از تخلیه طبیعی مایعات خواهد شد؛ که به این نوع از گلوکوم، گلوکوم مادرزادی گفته میشود. علائم این نوع از گلوکوم شامل کدر شدن چشم، پارگی بیش از حد رگ و حساسیت به نور است.
گلوکوم ثانویه
این نوع از گلوکوم در صورت وارد شدن آسیب به چشم و عوارض جانبی بیماریهای چشمی نظیر آب مروارید و تومورهای چشم به وجود خواهد آمد. از عاملهای دیگری که منجر به ایجاد این بیماری خواهند شد میتوان به مصرف داروهایی نظیر کورتیکواستروئیدها و جراحی چشم در برخی از موارد اشاره کرد.
گلوکوم کم فشار
یکی از عاملهای ایجاد این بیماری میتوان به حساسیت شدید و سا کمبود جریان خون در عصب بینایی اشاره کرد. این نوع از گلوکوم یکی از نادرترین نوع آن شناخته شده و حتی در صورت طبیعی بودن فشار چشم نیز ممکن است آسیب عصب بینایی رخ دهد، که علت آن هنوز مشخص نشده است.
گلوکوم رنگی
این نوع از گلوکوم در بزرگسالی بروز پیدا کرده و از انواع گلوکوم باز شناخته میشود. این بیماری در صورت تجمع سلولهای رنگدانه به وجود آمده در عنبیه، در مجاری تخلیه مایعات از چشم ایجاد خواهد شد. چرا که موجب به هم زدن جریان طبیعی مایعات در چشم شده و فشار چشم را افزایش خواهد داد.
علائم بیماری آب سیاه
- تغییر مداوم شماره عدسی عینک
- سردرد خفیف
- بروز اختلالات در بینایی
- تطبیق ندادن روشنایی از تاریکی
- از دست رفتن دید محیطی در نواحی کوچک در مراحل اولیه بیماری
- تاری دید در یک طرف در مراحل اولیه بیماری
- از دست رفتن مقدار بیشتری از دید محیطی در مراحل پیشرفته
- سفت شدن کره چشم
- اختلال در دید در شب
- وجود نقاط کور در میدان دید
نکته: در صورت مشاهده علائمی مانند درد شدید در چشم، حالت تهوع، استفراغ، قرمزی چشم، اختلالات بینایی، مشاهده حلقه رنگی در اطراف نورها و تاری دید ناگهانی باید بلافاصله به بهترین چشم پزشک مراجعه کنید.
تشخیص بیماری آب سیاه
در صورت مشاهده کوچکترین علامت به پزشک متخصص مراجعه کرده تا بیماری تشخیص داده شده و بتوان هر چه زودتر برای درمان آن اقدام کرد؛ و از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد. چشم پزشک برای تشخیص بیماری ابتدا چشمها برای بررسی علائم معاینه کرده و سپس برای تشخیص دقیقتر معاینات دیگر نظیر اندازهگیری فشار داخل چشم، معاینه زاویه چشم، بررسی نمای عصب بینایی وهمینطور تست بینایی را انجام خواهد داد. در برخی از موارد پزشک متخصص آزمایشات دیگر مانند تصویربرداری از سر عصب بینایی و شبکیه را نیز ممکن است، تجویز کند.
درمان بیماری گلوکوم
درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما میتوان با یک سری روشها مانند دارودرمانی و جراحی با لیزر و جراحی بیماری را کنترل کرده از پیشرفت آن جلوگیری کرد. در ادامه به بررسی هر کدام از این روشها خواهیم پرداخت.
دارودرمانی
برای درمان گلوکوم و کاهش فشار چشم قطرههای چشمی و قرص توسط پزشک متخصص تجویز خواهد شد. استفاده از این داروها به دو صورت به کاهش فشار چشم کمک خواهند کرد، اول آنکه برخی از این داروها منجر به کاهش تولید مایع در چشم شده و برخی دیگر موجب تخلیه بیشتر مایع از چشم میشوند.
استفاده از این داروها در برخی از بیمارن منجر به بروز عوارضی نظیر سردرد و استفاده از قطرهها نیز منجر به بروز عوارضی نظیر سوزش و قرمزی چشم خواهند شد. این داروها باید به طور دائم برای کنترل فشار داخل چشم مصرف شده و چند نوبت در روز تجویز خواهند شد. در صورت قطع سرخود این داروها و یا فراموش کردن مصرف آنان ممکن است، بینایی بیمار از بین برود.
جراحی با لیزر
این روش برای تخلیه مایع از درون چشم توسط بهترین جراح پلک انجام خواهد شد. این روش تنها پس از انجام درمان دارویی، به کار گرفته خواهد شد. پس از جراحی نیز ممکن است باز نیاز به مصرف دارو باشد
جراحی
در صورت عدم درمان بیماری گلوکوم توسط دارو درمانی و جراحی با لیزر، چشم پزشک ممکن است جراحی را برای بیمار تجویز کند. این جراحی برای ایجاد محل خروج جدید برای مایع داخل چشم انجام خواهد شد.
روش انجام این جراحی بدین صورت است که، جراح ابتدا داروهایی را برای آرام شدن بیمار قبل از جراحی به وی داده و سپس نواحی موردنظر را با استفاده از بیحسی، بیحس خواهد کرد. پس از بیحسی جراح قسمت کوچکی از بافت سفیدی چشم را برخواهد داشت، که همین امر موجب ایجاد کانال کوچکی برای عبور مایع داخل چشم میشود. در نهایت قسمت برداشته شده سفیدی چشم با لایه نازک و شفافی از ملتحمه پوشانده شده و مایع از مجرای ایجاد شده و از زیر ملتحمه عبور کرده و از چشم خارج خواهد شد.
نکته حائز اهمیت این است که، بیمار باید تا چند هفته پس از جراحی برای جلوگیری از عفونت و تورم از قطرههای آنتی بیوتیک و ضد التهاب استفاده کند.
سخن پایانی
هدف از ارائه این مقاله آشنایی بیشتر شما با با بیماری گلوکوم و علائمش و همچنین روشهای درمان آن بود، به این نکته توجه داشته باشید که برای جلوگیری از پیشرفت بیماری باید با مشاهده هر گونه از علائم ذکر شده به پزشک مراجعه کرده و برای درمان آن اقدام کنید.
