یکی از مشکلات شایع چشم پزشکی استرابیسم یا همان انحراف چشم است، که در آن چشم‌ها در یک راستا نبوده و چشم‌ها در جهات متفاوت قرار خواهند گرفت. و حرکات چشم‌ها هیچ هماهنگی با هم نداشته و سبب عدم توانایی تمرکز بین دو چشم خواهد شد. عارضه‌ی انحراف چشم، سبب کاهش اعتماد به نفس و ایجاد مشکل در برقراری روابط اجتماعی افراد خواهد شد. استرابیسم در جهات مختلف، یا به سمت داخل، یا به سمت خارج، یا بالا و یا پایین اتفاق خواهد افتاد. انحراف چشم بیشتر در میان گروه سنی اطفال شایع بوده ولی امکان بروز آن در سنین بالاتر نیز وجود دارد. افراد مبتلا در کنترل حرکات چشم خود مشکل داشته و قادر به حفظ تراز طبیعی چشم نخواهند بود. در صورتی که خواستار چشمانی سالم و قرینه بوده و به فکر درمان انحراف چشم خود هستید؛ با ما در ادامه مقاله همراه باشید.
علت و دلایل ایجاد استرابیسم
شش عضله دیواره خارجی چشم، بدین صورت که دو عضله وظیفه کنترل حرکت چشم به راست یا چپ و چهار عضله دیگر وظیفه کنترل حرکت چشم به بالا و پایین را برعهده خواهند داشت، و این عضلات برای تمرکز هر دو چشم باید هماهنگ با هم کار کنند. حال در صورت ایجاد هرگونه اختلال در هماهنگی ما بین عضلات دیواره خارجی چشم انحراف چشم رخ خواهد داد. در واقع بیشترین علت بروز این عارضه اختلال در کنترل عصبی عضلانی حرکت چشم است. اغلب افراد از کودکی به دلایل فلج مغزی، عقب افتادگی مغزی، هیدروسفالی و تومورهای مغزی، ارث این عارضه را به همراه خود دارند. اما در برخی از موارد بزرگسالان نیز بر اثر عواملی نظیر عیوب انکساری، آب مروارید و صدمات چشمی ممکن است دچار استرابیسم شوند. از دلایل دیگر ایجاد انحراف چشم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تومور چشم یا مغز
- سکته مغزی
- دیابت
- فشار خون
- بیماری تیروئید
- بروز ارثی انحراف چشم
- عدم توازن عضلات دور چشم
- عوارض‌های جراحی چشم
- Ms
- آسیب زایمانی
علائم انحراف چشم
- ناهماهنگی حرکت چشم‌ها
- دوبینی
- خستگی چشم
- محو بودن تصاویر
- احساس کشش اطراف چشم‌ها
- اختلال درک عمق
- سردرد در هنگام فعالیت چشم‌ها
- تاری دید
- حساسیت به نور
- مشکل در هنگام مطالعه
عوارض استرابیسم
انحراف چشم در صورت درمان نشدن مشکلات جدی را برای افراد به وجود خواهد آورد، این عوارض عبارتند از:
- کاهش بینایی
- از دست رفتن دید طبیعی در یک چشم
- کاهش اعتماد به نفس و زجر روانی به دلیل جذاب نبودن ظاهر
نحوه تشخیص انحراف چشم
برای تشخیص استرابیسم بهترین چشم‌پزشک ابتدا سوابق بیمار شامل سابقه خانوادگی، مشکلات سلامت، داروهای مورد استفاده و همینطور علائم بیمار را بررسی خواهد کرد. سپس به معاینه چشم‌های افراد و بینایی آنان از طریف خواندن حروف از نمودار از چشم خواهد پرداخت. چشم پزشک برای بررسی بیشتر و تشخیص دقیق‌تر ممکن است آزمایشاتی مانند انکسار که توسط لنزهای اصلاحی نحوه تمرکز نور اندازه گیری می‌شود، تست‌های هم‌تراز و تمرکز و معاینه مردمک‌ها برای تعیین سلامت ساختارهای داخلی چشم را نیز تجویز کند.
روش‌های درمان استرابیسم
هدف از درمان انحراف چشم در واقع بهبود دید و همینطور زیبایی ظاهری و ایجاد دید دوچشمی است. روش‌های درمانی متفاوتی برای بزرگسالان و کودکان وجود دارد که در ادامه بررسی خواهیم کرد.
روش‌های درمان انحراف چشم در بزرگسالان
بروز این عارضه در بزرگسالان به دلایل مختلفی از جمله عیوب انکساری چشم و دوربینی شدید و … خواهد بود. روش‌های متعددی نظیر قطره‌ها و پمادهای چشمی، تمرینات عضلات چشم، بستن چشم قوی‌تر برای اصلاح تنبلی چشم، عینک‌های منشوری، تجویز عینک دو کانونی، تزریق دیسپورت و بوتاکس و جراحی عضله چشم برای درمان انحراف چشم در بزرگسالان وجود دارد که در ادامه به بررسی مهم‌ترین آن‌ها خواهیم پرداخت.
تمرینات عضله چشم
انجام یک سری تمرینات چشم تجویزی توسط چشم‌پزشک می‌توان به بهبود بینایی و همینطور تمرکز بر روی اجسام نزدیک مانند کتاب و سوزن کمک بزرگی کرد.
عینک‌های منشوری
این عینک‌ها توسط لنز شفافی که اشعه‌های نوری را خم می‌کنند و سپس انتشار می‌دهند ساخته شده‌اند و تصویرها را به نحوی که هر دو چشم یک تصویر واحد را ببینند چرخش خواهد داد.
جراحی عضله چشم
در اغلب اوقات انحراف چشم به دلیل شل بودن و یا منقبض بودن بیش از حد عضله چشم بروز پیدا خواهد کرد. بهترین جراح چشم برای کاهش قدرت کشش عضله چشم در صورت منقبضی بیش از حد چشم عضله‌ی فوقانی چشم را از چشم جدا کرده و در مکانی عقب‌تر از عضله مجدد به چشم متصل خواهد کرد. اما در صورت ضعیف بودن عضله‌های فوقانی چشم، جراحی تضعیف عضله چشم بر روی عضله مقابل برای متعادل و هماهنگ‌سازی عضله‌ها انجام خواهد شد.
اگر انحراف چشم افقی باشد، جراح از عمل کوتاه کردن عضله‌های خارجی رکتوس چشم با استفاده از بریدن عضله و بخیه زدن دو سر آن در نقطه‌ی دیگر برای قوی‌تر کردن عضلات خارجی چشم و هماهنگی بیشتر چشم‌ها و قرارگیری آن‌ها در راستای صحیح استفاده خواهد کرد.
از مزایای جراحی چشم می‌توان به بهبود دوبینی چشم، بهبود عملکرد هماهنگ چشم‌ها، کاهش خستگی مفرط چشم‌ها، افزایش دید محیطی چشم‌ها و بهبود راستای قرارگیری چشم‌ها اشاره کرد.
روش‌های درمان انحراف چشم در کودکان
در صورت عدم درمان این بیماری در کودکان، آن‌ها دچار تنبلی چشم خواهند شد. بنابراین برای درمان به موقع آن باید اقدام کرد. یکی از راه‌های جلوگیری از تنبلی چشم در این کودکان بستن چشم سالم کودک در ساعاتی از روز برای جلوگیری از تنبلی دائم چشم دارای مشکل است. برای درمان این مشکل از جراحی استفاده خواه شد. نحوه انجام جراحی انحراف چشم در کودکان بدین صورت است که ابتدا جراح کودکان توط بیهوشی عمومی بیهوش کرده، و سپس با استفاده از ابزارهایی پلک را باز نگه داشته و برش‌هایی در غشای نازک و شفاف سفیدی چشم ایجاد کرده و عضلات یک یا هر دو چشم را با توجه به نوع انحراف چشم تغییر خواهد داد. این عمل جراحی در حدود 30 دقیقه الی 2 ساعت به طول خواهد انجامید.
سخن پایانی
استرابیسم و یا انحراف چشم در اغلب اوقات از کودکی همراه فرد بوده و همین امر موجب ایجاد مشکل در روابط اجتماعی و در بزرگسالی باعث کاهش اعتماد به نفس خواهد شد. درمان این بیماری در هر سنی قابل انجام است، اما در سنین پایین‌تر در صورتی که علائم و نوع آن خفیف باشد امکان درمان آن با استفاده از عینک‌ها و یک سری تمرینات نیز وجود دارد و همینطور درمان آن با استفاده از جراحی در سنین پایین‌تر امکان بهبودی سریع‌تری را فراهم خواهد کرد. این بدان معنا نیست که جراحی انحراف چشم در بزرگسالی موثر نخواهد بود بلکه جراحی استرابسم در هر سنینی موثر بوده ولی زمان بهبودی آن ممکن است کم طولانی‌تر باشد. پس در صورت ابتل ابه این بیماری هر چه سریعتر برای درمان آن اقدام کنید.
